Ter verdediging wordt de vrijheid van meningsuiting aangevoerd, want ook goede journalistiek kan immers getroffen worden door dergelijk boycotten schreef Nanninga in NRC Handelsblad op 5 mei. Ja, inderdaad is het een klassieke methode van autocratische regimes om de grote adverteerders in een land onder druk te zetten om advertenties weg te halen bij media die kritisch zijn. Ook in jonge democratieën zien we dit. Maar dat is juist een reden om af te willen van advertenties.

Beter is het te kijken naar de ‘handel in aandacht’ wereldwijd. Simpel gezegd, als consument van een medium dat met advertentie-inkomsten wordt gefinancierd ben je zelf handelswaar. Zolang er aandacht ‘ingekocht’ kan worden om door te verkopen aan adverteerders is alles geoorloofd. Nepnieuws of vrouwen-objectivering is een manier om goedkoop aandacht in te kopen. Goede journalistiek gefinancierd met reclame, zoals RTL Nieuws, is een mooie (en dure) geste van de bedrijfsleiding, maar een andere eigenaar kan dit mooie onderdeel zonder eigen advertentie-inkomsten met een pennenstreek verwijderen of veranderen.

Dat goede journalistiek mogelijk blijft zonder advertenties bewijst bijvoorbeeld nieuwkomer De Correspondent op internet. Maar ook voor de oude, kritische titels op papier in Nederland zijn de advertentie-inkomsten minder belangrijk geworden de laatste jaren. De groothandelaars in aandacht zoals Facebook en Google weten namelijk veel aandacht met slimme software weg te trekken. Dankzij grote aantallen abonnees blijven de kritische titels in Nederland overeind.

Maar ook in een land met weinig krantenabonees, zoals Frankrijk, kan een krant als Le Canard enchaîné uitstekend schandalen onthullen en toch winstgevend zijn. Juist door niet het doorverkopen van aandacht als doel te hebben worden abonnees overtuigd. Het doet er zelfs niet toe of alle abonnees wel aandacht geven, zolang ze maar betalen.

Extreem gesteld, in een kapitalisme zonder reclame, waar bedrijven aandacht voor hun producten verdienen in plaats van inkopen zal er juist een markt zijn voor journalistiek werk. Om te weten wat je moet kopen moet je er immers eerst een journalistiek product over kopen. Voor degenen die zich dat niet kunnen veroorloven is er de bibliotheek, waar professionele bibliothecarissen kunnen assisteren bij het gratis zoeken en vinden van informatie. Lokale bedrijven zijn dan ook fysiek in het voordeel ten opzichte van anonieme multinationals op grote afstand.

Om dit te realiseren moet in de boekhouding van bedrijven alle uitgaven voor het inkopen van aandacht verboden worden. Het zal het kapitalisme en de planeet verbeteren, omdat we dan zelf weer individueel koper zijn in plaats van machteloos piepende handelswaar.

Teken daarom deze petitie 'Aandacht koop je niet, aandacht verdien je'.